Een spook op internet

Er waart een spook rond op internet, en het is een internetpetitie (en de vele reacties erop). Ik teken ze niet. Omdat ik ze zo lees:

De tekst van de oproep van Ben Caudron, Clo Willaerts, Jo Caudron, Jozef Schildermans, Toon Lowette enige mensen die al lang een restaurant uitbaten.

Er waart een spook door internet onze eetcultuur. Dominante Amerikaanse internetmerken zoals Apple, Facebook, Google en Amazon.com McDonalds, Subway en Starbucks leggen hun (Amerikaanse) culturele, economische, politieke en morele normen eetcultuur aan de rest van de wereld op. Moeten we dat zomaar pikken? En kunnen we er überhaupt nog iets aan doen?

Een parabel

Kan je je het volgende voorstellen? Het is 1985 en je koopt een auto. De beste wagens zijn Toyota’s. Op een dag rij je naar Amsterdam, waar je wagen plots stopt. Je mag overal naartoe, maar niet naar Amsterdam, omdat de baas van Toyota vindt dat zijn wagens niet naar zulk een oord van verderf horen te rijden. je gaat een McDonalds binnen, bestelt een steak met verse frietjes, maar je krijgt een hamburger met diepvriesfrieten geserveerd. […]
Onmogelijk ons voor te stellen, maar dat is wat vandaag dreigt te gebeuren voor gebruikers en klanten van Facebook, Apple, Google Mcdonalds, Subway en Starbucks, en een hele rits andere Amerikaanse digitale fastfood succesverhalen.

De zwarte gaten van het web

Vraag tien mensen waaraan ze denken bij het woord “zoekmachine”, “videowebsite” of “sociaal netwerk” "fastfood", "sponsbroodjes met teveel beleg" of "overprijsde slootwaterkoffie" en de kans is groot dat je maar drie namen terugkrijgt: Google, YouTube en Facebook McDonalds, Subway en Starbucks. Hoewel voor elk van deze merken enkele tientallen alternatieven bestaan, is de aantrekkingskracht van dit handvol dominerende merken zo sterk dat ze meteen alle licht van de anderen wegnemen. Uiteraard valt dit moeilijk de merken zelf aan wrijven. Deze werden immers geholpen door de grote nood aan hypes waarover mainstream media kunnen berichten, wat op zijn beurt wervend werkt. En we weten allemaal waar we graag vertoeven: daar waar de anderen zijn.

De nieuwe censoren

Dit is dan weer geen parabel, maar een collectie nieuwsfeiten van de voorbije maanden: Apple weigert een Vlaamse strip wegens te veel bloot, Suske en Wiske wegens de Zwarte Madam en een Belgische app van boekenclub ECI omwille van een dubbelzinnig woord in de titel. Facebook verwijdert regelmatig zonder enige verklaring berichtjes van gebruikers omdat die “ongewenste” inhoud bevatten. Paypal, een dochterbedrijf van eBay, blokkeert betalingen aan Wikileaks. (lees ook noot onderaan) Amazon.com verwijdert publicaties van Wikileaks uit zijn webshop, maar laat een boek dat pedofilie propageert ongemoeid omdat het onder de Amerikaanse regels voor “freedom of speech” valt. McDonalds serveert enkel hamburgers naar Amerikaanse recept, Subway verkoopt broodjes zoals ze in de States geapprecieerd worden en Starbucks vraagt prijzen voor zijn koffie die je tot hiertoe enkel in Central Park moest betalen.

Deze Amerikaanse bedrijven leggen dus hun al even Amerikaanse opvattingen over moraliteit en politiek eetgewoonten aan de rest van de wereld op. Verder propageren ze ook hun eigen opvattingen over commercie en privacy, zelfs al zondigen die soms compleet tegen bijvoorbeeld de EU-richtlijnen. Eens in Facebook van Amerikaans eten geproefd, raak je er nooit meer uit, ook niet na je dood. Facebook is en blijft eigenaar van je persoonsgegevens, foto’s, ontboezemingen. En dat is tegen de Europese privacyregels. Facebook respecteert namelijk niet de EU-regels die zeggen dat een bedrijf de consumentenwetten van het land waar het bedrijf opereert, moet volgen.

Het pleidooi

Er zijn goede redenen te bedenken om vormen van filtering van aangeboden inhoud menu te onderschrijven. In een omgeving waar mensen van divers pluimage met elkaar moeten verkeren eten, is een leidraad menu handig. Die is dan best een afspiegeling van de maatschappelijk gedragen normen en waarden biefstuk friet en broodje martino. Waarbij “waarden” die dingen zijn die we met zijn allen het nastreven waard vinden biefstuk-friet liefst met peperroomsaus; en “normen” de gedragsregels die we toepassen om deze waarden in te vullen martino zonder ansjovis alsjeblieft. Waarden en normen biefstuk-friet en een martino zijn echter geen universeel en tijdloos gegeven. Tijd en locatie zijn van belang.

Daarom is het op zijn minst bedenkelijk dat de Apples, Googles en Facebooks McDonaldsen, Starbucksen en Subways van deze wereld hun eigen – meestal niet uitgesproken – Angelsaksische waarden en normen smaak gebruiken om te bepalen wat de rest van de wereld te zien eten krijgt. Niet alleen kunnen nogal wat vragen gesteld worden bij het feit dat deze “spelregels” eetregels niet de tijdelijke uitkomst van een democratisch proces zijn, even problematisch is de ontzettende culturele culinaire verarming die daardoor dreigt te ontstaan. Het kan aannemelijk zijn dat een doorsnee Amerikaan het benauwd krijgt bij het zien van een tepel een kikkerbil, wij Europeanen, die oksels ongeschoren durven te laten die zelfs haggis zouden eten, worden er niet warm of koud van.

De ondertekenaars van deze oproep maken zich zeer ongerust over de greep waarmee grote IT-, telecom- en mediabedrijven foodsector het internet onze restaurants willen ombouwen tot eilanden waarin zij de wetten bepalen. Tot een splinternet waarin de individuele vrijheid het menu niet meer in spanning staat met de wetten de eetcultuur van het land, maar met de beslissingen uit een directiekamer in Silicon Valley Oak Brook #.

Zij roepen de beleidsmakers, vooral de Europese, op om privacy- en consumentenwetten zo aan te passen en toe te passen dat het wereldwijde web onze restaurants de vrijhaven van communicatie en creativiteit ingrediënten en types cuisson voor alle personen, verenigingen en bedrijven blijft mensen met een hongertje blijven.

De tegenreactie van lvb en co, teken ik ook niet, want dat lees ik dan weer als “Wanneer ge vanmiddag geen hamburger eet, hebben de communisten al gewonnen“.

Kortom: er is iets van (amerikaanse eetcultuur is niet gezond, puritanisme is niet leuk). Maar het is ook onzin (alsof er binnenkort alleen nog maar fastfood te krijgen gaat zijn, alsof wij ons libertaire ding niet kunnen doen op een door amerikaanse bedrijven gedomineerd internet).
I say we vote with our feet, niet met petities.
Als Facebook geen blote borsten laat zien, dan zetten we onze blote borsten niet op Facebook maar gebruiken we daarvoor Tumblr. Als Apple geen apps wil verkopen, dan maken we er webapps van. Het een sluit het ander niet uit. De ene dag fastfood, de andere dag een Michelinster. We want it all.
Als Amerikaanse online bedrijven hier succesvol willen zijn, zullen ze grotendeels liberaal moeten zijn. Anders stemmen wij met onze muis, en steken we onze online tijd in iets anders. En als wij morgen de europese puritein willen uithangen, dan vinden we de hel terug uit om de Amerikaanse verloederaars van onze zeden naar te verwensen. En zo beïnvloeden we elkaar. Common sense. Geen petitie die daar een iota aan verandert. En laat het u smaken.